Πόλη και ύπαιθρος

Αποκωδικοποιώντας ένα πολυεπίπεδο χάσμα

Η υπερσυγκέντρωση πληθυσμού, εξουσίας, πόρων και ευκαιριών στα μεγάλα αστικά κέντρα είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της Ελλάδας, το οποίο δημιουργεί ένα εμφανές και πολυεπίπεδο χάσμα μεταξύ πόλης και υπαίθρου. Η μακροχρόνια οικονομική κρίση και το δημογραφικό πρόβλημα θέτουν τη βιωσιμότητα και τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής υπαίθρου σε κίνδυνο. Το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ με το παρόν αφιέρωμα ανοίγει τη δημόσια συζήτηση για το εν πολλοίς αγνοημένο αυτό ζήτημα, εξετάζοντάς το σε όλη του την πολυπλοκότητα και παρουσιάζοντας όχι μόνο τα προβλήματα αλλά και καλές πρακτικές που μπορούν να αποτελέσουν παράδειγμα για τις ελληνικές πόλεις και περιφέρειες.

Σχέδιο του Γιώργου Κωνσταντίνου φιλοτεχνημένο ειδικά για το αφιέρωμα "Πόλη και ύπαιθρος"

Βίντεο

Αντιμετωπίζοντας το χάσμα μεταξύ πόλης και υπαίθρου

VIDEO

Ενταγμένη στο συνέδριό μας «Rethink! Φόρουμ Ιδεών – Μια πράσινη πυξίδα για την Ελλάδα: κοινωνία, οικονομία, οικολογία» (2022), η συνεδρία με τίτλο «Αντιμετωπίζοντας το χάσμα μεταξύ πόλης και υπαίθρου» έβαλε ουσιαστικά ένα νέο ζήτημα στον δημόσιο διάλογο: τις –πολύ συχνά– χαοτικές διαφορές ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις και την ύπαιθρο. Συνομιλούν: Βύρων Κοτζαμάνης, Σεβνταλίνα Νένκοβα, Άλεξ Παζαΐτης, Carolina Perpiñá Castillo.

Συν+υφαίνοντας ένα βιώσιμο μέλλον για την ύπαιθρο

VIDEO

Στην περιοχή του Σουφλίου Έβρου πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2024 το πρόγραμμα «Συν+υφαίνοντας ένα βιώσιμο μέλλον για την ύπαιθρο», που έφερε σε συνομιλία την πανάρχαια τέχνη της υφαντικής, το τοπικό προϊόν του μεταξιού και τους σύγχρονους προβληματισμούς για τη βιομηχανία του ενδύματος, την οικονομία αλλά και το χάσμα μεταξύ πόλης και υπαίθρου.

Άρθρα

Ελλάδα, δημογραφικές προκλήσεις σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο

ΑΡΘΡΟ

Σε ένα από τα πρώτα επιστημονικά κείμενα που αξιοποιούν τα στοιχεία της απογραφής του 2021, ο καθηγητής Δημογραφίας Βύρων Κοτζαμάνης περιγράφει την πορεία του πληθυσμού στην Ελλάδα ήδη από την πρώτη μεταπολεμική περίοδο. Επιπλέον, αναλύει τα σενάρια για το πώς θα διαμορφωθεί ο πληθυσμός έως το 2050, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις μη αναστρέψιμες εξελίξεις και επισημαίνει τα σημεία στα οποία πρέπει να εστιάσει η πολιτεία για την άμβλυνση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων.

Από Βύρων Κοτζαμάνης

Το χάσμα μεταξύ πόλεων και υπαίθρου και η κλιματική κρίση δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα

ΑΡΘΡΟ

Καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης γίνονται όλο και πιο έντονες στην Ελλάδα, σοβαρές ανησυχίες εγείρονται σχετικά με τις επιπτώσεις του χάσματος πόλεων-υπαίθρου της χώρας και της κλιματικής κρίσης στις τοπικές κοινότητες που βασίζονται στα οικοσυστήματα για την επιβίωσή τους.

Από Μιχάλης Γουδής

Πόλη και ύπαιρος άρθρο Μιχάλη Γουδή εφημερίδα Μακεδονία

Οι πόλεις και η ύπαιθρος: ένα πολυεπίπεδο χάσμα που δεν μας κινητοποιεί όσο θα έπρεπε

ΑΡΘΡΟ

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην ειδική έκδοση της εφημερίδας «Μακεδονία» με τίτλο «Ο στόχος της περιφερειακής σύγκλισης», η οποία κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2024 με αφορμή την 88η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Στην έκδοση αυτή, υπουργοί, βουλευτές, εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης και θεσμικών φορέων της πόλης εκφράζουν προβληματισμούς, προβάλλουν διεκδικήσεις και προτείνουν λύσεις.

Από Μιχάλης Γουδής

Σουφλί: ο δρόμος του μεταξιού προς ένα καλύτερο μέλλον με οδηγό τη βιώσιμη μόδα

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Στην «πόλη του μεταξιού», το Σουφλί, πραγματοποιήθηκε στις 15-20 Σεπτεμβρίου 2024 το πρόγραμμα «Συν+υφαίνοντας ένα βιώσιμο μέλλον για την ύπαιθρο», που αφενός υπογράμμισε την εγκατάλειψη από την κεντρική πολιτεία και την άνιση ανάπτυξη ανάμεσα στις μεγαλύτερες πόλεις και τις ακριτικές περιοχές, αφετέρου ανέδειξε την τεράστια πολιτιστική κληρονομιά και τις δυνατότητες της περιοχής με επίκεντρο το μοναδικό τοπικό προϊόν του μεταξιού.

Από Αγάπη-Ευαγγελία Τσαμπάζη και Βενετία Κουτσού

Αιτωλικό: Η εγκατάλειψη –και η ευκαιρία– της ελληνικής επαρχίας

ΑΡΘΡΟ

Τις προσωπικές σκέψεις και εντυπώσεις του από την εκδήλωση «Τοπία που χάνονται» καταθέτει ο δημοσιογράφος Θοδωρής Χονδρόγιαννος. Η τετραήμερη αυτή εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο νησάκι του Αιτωλικού στις 6-9 Μαρτίου 2025 με σκοπό την εξερεύνηση της ευάλωτης λιμνοθάλασσας της περιοχής μέσα από την τέχνη, την έρευνα και συμμετοχικές δράσεις. Ήταν η κορύφωση ενός διετούς ερευνητικού προγράμματος του Χώρου Τέχνης Tavros, το οποίο μας καλεί να βρούμε τα εργαλεία που θα μας βοηθήσουν να προσαρμοστούμε στον ριζικά μεταβαλλόμενο κόσμο μας. Υποστηρικτής του πρότζεκτ μεταξύ άλλων ήταν το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ – Γραφείο Θεσσαλονίκης.

Από Θοδωρής Χονδρόγιαννος

Δημοσκόπηση

Δημοσκόπηση: Το δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα. Στάσεις και αντιλήψεις

ΕΡΕΥΝΑ ΓΝΩΜΗΣ

Τον Νοέμβριο του 2022 συνεργαστήκαμε με την εταιρεία ερευνών Kapa Research για τη διεξαγωγή μιας πανελλαδικής ποσοτικής δημοσκόπησης σχετικά με το δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα, τις βαθύτερες αιτίες του, τις συνέπειες στην καθημερινότητα των κατοίκων, καθώς και το επίπεδο διακυβέρνησης το οποίο θα κληθεί να δώσει λύσεις στην πρόκληση αυτή.

Οδοιπορικά

Μια πρώτη προσπάθεια χαρτογράφησης πιθανών απαντήσεων στην ερώτηση για τους τρόπους γεφύρωσης του χάσματος μεταξύ υπαίθρων και πόλεων αποτελούν δύο σύντομα οδοιπορικά που πραγματοποιήσαμε στη Ραψάνη του νομού Λάρισας και στην ευρύτερη περιοχή των Ιωαννίνων. Η επιλογή των περιοχών αυτών βασίστηκε στις εναλλακτικές οπτικές που αναπτύσσονται γύρω από την κοινότητα και την τεχνολογία και τις προοπτικές που θα μπορούσαν να ανοίξουν ως προς τις δυνατότητες ανάπτυξης. Το υλικό που συγκεντρώθηκε με αφορμή αυτά τα οδοιπορικά ελπίζουμε πως συμβάλλει σε έναν ευρύτερο διάλογο θεωρίας και πράξης για τις υπαίθρους στην Ελλάδα.

Δουλεύοντας από τη Ραψάνη

Τα Ιωάννινα των "άλλων" τεχνολογιών

Εκδόσεις

Τρεις εκδόσεις του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ φωτίζουν διαφορετικές πτυχές των ζητημάτων που θέτει η διάκριση μεταξύ πόλης και υπαίθρου

Το στεγαστικό παράδοξο στους μικρούς Δήμους στην Ελλάδα

ΕΚΔΟΣΗ

Η μελέτη αυτή, μια συνεργασία του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ, Γραφείο Θεσσαλονίκης – Ελλάδα με την ερευνητική ομάδα HARTA, ερευνά ζητήματα σχετικά με τη στέγαση και εκτός άλλων φέρνει στο φως το παραγνωρισμένο θέμα της αστεγίας στις μικρές πόλεις.

pdf

Εγχειρίδιο συμμετοχικού σχεδιασμού για μικρά νησιά

ΕΚΔΟΣΗ

Το βιβλίο παρουσιάζει ένα εγχείρημα που εφαρμόστηκε στη Σαμοθράκη (Ιανουάριος-Δεκέμβριος 2021), με σκοπό να συμβάλει στη δημοκρατική ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας και να υποστηρίξει τον συμμετοχικό σχεδιασμό μιας πρότασης για το μέλλον του νησιού.

pdf

Feminist perspectives on gender-just and sustainable urban development

FACTSHEET

Ένα σύντομο πληροφοριακό δελτίο (στα αγγλικά) με σημαντικά στοιχεία για τη θέση των θηλυκοτήτων στις σύγχρονες πόλεις, οι οποίες προσφέρουν πολλές ευκαιρίες σε διαφορετικούς τύπους ανθρώπων να εξασφαλίσουν τα προς το ζην και μια ικανοποιητική κοινωνική ζωή.

pdf